Samen de strijd aan tegen rivierafval

Nieuwsbericht | 23-11-2020 | 15:06

Flesjes, dopjes, touwen, etensverpakkingen: rivieren dragen allerlei soorten afval met zich mee. Het Schone Rivieren-project is het meest grootschalige onderzoek naar dit soort afval in de Nederlandse rivierdelta. Vrijwilligers van Schone Rivieren verzamelden meer dan 150.000 stuks afval langs de Maas en Rijn, die door onderzoekers van Wageningen University & Research en Stichting De Noordzee geanalyseerd worden. Met deze enorme stroom aan informatie krijgen onderzoekers meer inzicht in de herkomst en spreiding van plastic afval in rivieren.

Waar komt het (plastic) afval vandaan?

De cijfers van Schone Rivieren lieten eerder bijvoorbeeld al zien waar rivierafval vandaan komt. Veel mensen denken dat plasticafval in onze rivieren uit de industrie komt, maar dat is niet het geval. Slechts een derde van het rivierafval is afkomstig van industriële uitstort. Onze eigen recreatie (bijvoorbeeld afval dat we laten slingeren wanneer we een dagje gaan zwemmen) veroorzaakt 39% van het rivierafval. Daarnaast is 20% afkomstig uit dumpingen van grofvuil en huishoudelijk afval. Veel van die vervuiling bevindt zich in het Zuidoosten van het land, aan de Duitse en Belgische grens. Dit is deels te wijten aan de afvalinstroom vanuit de buurlanden via de Maas. Hiernaast ligt de hoogste afvalconcentratie voornamelijk in de Biesbosch (aan de rand van Dordrecht).

Schade door microplastics

Niet alle plastic voorwerpen zijn makkelijk weg te krijgen uit de rivieren. Kleine stukjes plastic - oftewel microplastics - zijn het meest schadelijk en gevaarlijk voor het ecosysteem. Microplastics zijn minuscule stukjes plastic van minder dan een halve centimeter, waardoor ze lastig te detecteren zijn. Microplastics kunnen zowel in riolen als in zee belanden. Dit leidt tot onvermijdelijke economische kosten doordat rioolsystemen verstopt raken, maar kan ook dodelijke gevolgen hebben voor water- en landdieren die plasticstukjes opeten.

De Delta-aanpak

Met de Delta-aanpak Waterkwaliteit willen de Rijksoverheid, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies, gemeenten, kennisinstituten, natuur, zorg- en landbouworganisaties en de industrie de vervuiling van (binnenlandse) wateren aankaarten en de waterkwaliteit te verbeteren. Met duurzame oplossingen zoals het aanmoedigen van een circulaire economie, beperkt de Delta-aanpak niet alleen de hoeveelheid afval die in het water terechtkomt, maar wordt het afval bovendien ook gerecycled. Zo investeert de Delta-aanpak in verschillende technologieën die rivieren, zeeën en drinkwater schoon houden. Het mooie van de Delta-aanpak, is dat door één probleem aan te pakken, andere problemen ook deels opgelost kunnen worden. Door een strategie tegen microplastics in te voeren, knapt het agrarisch waterbeheer bijvoorbeeld ook op en komt er minder afval in de waterketen terecht. 

Wat kan ik zelf doen?

Tijdens de laatste voorjaarsmeting waren de meest gevonden afvalsoorten naast microplastics, voorwerpen die wij zelf kunnen recyclen of vermijden, zoals plastic drankverpakkingen (8%), plastic (snoep, snack en chips) verpakkingen (7%), plastic wattenstaafjes (3%) en glazen potten/ flessen (3%). Op zoek naar alternatieven om bij te dragen aan minder plastic afval in de rivier? Ter inspiratie:

• Eet je iets op straat? Gooi je afval in de afvalbak en laat het niet op straat achter. Zit de afvalbak vol? Zoek dan een andere of neem je afval mee naar huis.
• Koop je eigen herbruikbare drinkfles. Plastic wegwerpflessen zijn één van de tien afvalsoorten die het meest in rivieren teruggevonden worden.
• Veel kleine plastic wegwerpproducten, zoals wattenstaafjes, eindigen in ons water. Vaak is er voor zulke wegwerpproducten ook een herbruikbaar alternatief, zoals een wasbaar siliconenwattenstaafje.
• Zie je afval liggen op straat? Ruim het op! Zo voorkom je dat het in het riool of in ons water terechtkomt.