Aquathermie als duurzame energiebron
Nederland staat voor de moeilijke opgave om afscheid te nemen van fossiele energiebronnen en in 2050 volledig te zijn omgeschakeld naar duurzame energie. Een belangrijk onderdeel van deze opgave is duurzame verwarming van de gebouwde omgeving. Een van de oplossingen voor dit vraagstuk is aquathermie.
Aquathermie is de verzamelterm voor duurzaam verwarmen en koelen met water. Het gaat om warmte en koude uit oppervlaktewater, afvalwater en drinkwater. Aquathermie is een van de alternatieven voor duurzame verwarming uit het Klimaatakkoord.
Wat is aquathermie?
De temperatuur van onze wateren kan erg variëren. Zo koelt het oppervlaktewater in de winter af tot rond de 7 graden, terwijl de zon het water in de zomer kan verwarmen tot meer dan 25 graden. Daarnaast heeft de restwarmte die bijvoorbeeld vanuit de industrie in het oppervlaktewater terecht komt invloed op de watertemperatuur. Ook de temperatuur van de bodem kan een rol spelen: water in drinkwaterleidingen koelt af of warmt op in de bodem.
De warmte en koude van het water kan worden gebruikt om gebouwen te verwarmen of te koelen. In deze video kun je zien hoe dat proces precies in zijn werk gaat.
Drie varianten
Er zijn drie varianten van aquathermie: thermische energie uit oppervlaktewater (TEO), afvalwater (TEA) en drinkwater (TED). De energie uit oppervlaktewater komt uit een rivier of waterplas. Dit water wordt via een warmtenet naar gebouwen of woonhuizen geleid, waar het met een warmtewisselaar kan worden overgedragen voor direct gebruik of waar het kan worden opgeslagen in de bodem.
Bij TEA wordt de warmte ingezet die afkomstig is van het gezuiverde afvalwater van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Bij TED wordt gebruik gemaakt van warmte en koude uit drinkwater. Vanuit de drinkwaterleiding kan warmte of koude via een dubbelwandige warmtewisselaar worden overgedragen voor direct gebruik of opslag in de bodem in een Warmte Koude Opslag.
Aquathermie gaat dus vaak samen met Warmte en Koude Opslag. In de winter wordt het water uit de ondergrondse warmwaterbel omhoog gepompt om huizen en gebouwen te verwarmen. Een warmtepomp brengt het water op de gewenste temperatuur. Dat water koelt af en wordt weer terug de grond ingepompt en opgeslagen in een koude bron. Het water uit die bron kan vervolgens in de zomer weer worden gebruikt voor de koeling van gebouwen.
Aquathermie in de praktijk
Aquathermie wordt ook in de praktijk steeds vaker ingezet. Veel waterschappen investeren in deze duurzame energiebron, zoals bijvoorbeeld Hoogheemraadschap Rijnland. In de regio Leiden wordt het bedrijventerrein Schotershoek verwarmd door thermische energie uit afvalwater. Hier vind je een video over dit project.
Een ander voorbeeld goed voorbeeld van het gebruik van aquathermie is het Pieter van den Hoogenband Zwemstadion in Eindhoven. Dit zwembad wordt duurzaam verwarmd met thermische energie uit drinkwater, geleverd door Brabant water. Dit drinkwaterbedrijf pompt jaarlijks 22 miljard liter grondwater op om drinkwater van te maken. Een klein deel van dat water gaat via buizen naar het zwembad, waar een warmtewisselaar ongeveer vier graden warmte uit het water haalt. Met deze warmte wordt zowel het zwemwater als de ruimte van het zwembad verwarmd. Het afgekoelde water gaat vervolgens weer terug naar Brabant Water, waar het gezuiverd word en er drinkwater van wordt gemaakt.
Waterinnovatieprijs
De techniek rondom aquathermie en de mogelijkheden voor gebruik blijven zich ontwikkelen. Tijdens deze editie van de Waterinnovatieprijs viel er dan ook een aquathermieproject in de prijzen, in de categorie ‘Klimaatneutraliteit’.
Met deze winnaar, de Energie Damwand, worden 2 vliegen in één klap geslagen. De damwand kan worden ingezet als waterkering én zorgt in combinatie met een warmtepomp voor de levering van thermische energie uit oppervlaktewater. Volgens de jury geeft de Energie Damwand een gezicht aan de enorme potentie van warmte uit water. Daarnaast is de jury enthousiast over het feit dat de damwand twee werelden samenbrengt: die van waterveiligheid en duurzame energie.
Meer weten?
Wil je graag meer informatie over aquathermie? Neem dan eens een kijkje op de website van Netwerk Aquathermie of ga naar deze pagina van de Unie van Waterschappen.
Hier vind je een kaart met lopende aquathermie projecten door heel Nederland.