Rijkswaterstaat: 225 jaar geschiedenis
Het werk van Rijkswaterstaat begon in 1798 met het vinden van oplossingen tegen de rivieroverstromingen. Aanstaande woensdag, op 24 mei, wordt het 225 jarige bestaan gevierd met een feestelijke jubileumceremonie. Deze viering is het begin van een jaar waarin allerlei mooie verhalen zullen worden gedeeld over de geschiedenis en het werk van de organisatie.
Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De organisatie beheert en ontwikkelt de wegen, waterwegen en waterkeringen in Nederland.
Geschiedenis
Rijkswaterstaat is ontstaan in de Franse periode (1795 tot 1813), een tijd waarin de staat van de rivierbeddingen slecht was en ook de dijken zwak waren. Dat leidde tot rampzalige overstromingen: de grote hoeveelheid schade vroeg om een nationale aanpak. Om die reden werd in 1798 de landelijke organisatie ‘Het Bureau voor den Waterstaat’ opgericht. In 1848 wordt het bureau hernoemd tot Rijkswaterstaat. Deze organisatie hield zich vooral bezig met de aanleg, het beheer en onderhoud van rivieren, kanalen, waterkeringen en droogmakerijen.
Onder leiding van koning Willem I (1815 - 1840) maakte Rijkswaterstaat begin 19e eeuw een grote bloei door. Er werden veel nieuwe kanalen aangelegd en er werd geïnvesteerd in droogmakerijen en het verbeteren van bestaande waterwegen. Daarbij breidde het takenpakket van Rijkswaterstaat in de 19e eeuw uit door de opkomst van de trein en de auto.
Rijkswaterstaat werd verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het spoornet en de aanleg en het onderhoud van bruggen en wegen langs het water. Ook was Rijkswaterstaat tussen 1820 en 1860 Rijksbouwmeester en heeft dus veel invloed op de Nederlandse bouwkunst gehad. Veel van deze gebouwen, die werden ontworpen in een neoclassicistische stijl die nu nog bekend staat als de ‘Waterstaatstijl’, werden later rijksmonument.
De jaren ‘30 brachten een wereldwijde economische crisis, maar dat hield de technische en infrastructurele modernisering niet tegen. Er werd in deze periode veel vooruitgang geboekt in de luchtvaart en radio en telefoon. Ook werden er diverse wegen en kanalen aangelegd. Daarnaast inversteerde de overheid in grote infrastructurele projecten die voor veel werkgelegenheid zorgden, zoals de aanleg van het Twentekanaal, het Amsterdam-Rijnkanaal en de Afsluitdijk.
De Tweede Wereldoorlog leidde tot de vernieling van veel bruggen en viaducten. Tijdens de wederopbouw werd er veel herbouwd aan wegen, vernielde waterwerken en dijken. In 1953 wordt Nederland hard getroffen door de watersnoodramp. De ramp kost 1.836 mensen het leven en de schade aan veestapels, woningen, gebouwen en infrastructuur is nauwelijks te bevatten.
Om herhaling van de ramp van 1953 te voorkomen, besluit de overheid de Deltawerken te bouwen. In 1954 gaat de bouw van het eerste Deltawerk van start en in 1997 is met de Maeslantkering het laatste werk opgeleverd.
Rijkswaterstaat nu
Ook nu speelt Rijkswaterstaat een belangrijke rol in de strijd tegen het water. Met de overstromingen van de grote rivieren in 1993 en 1995 en de wateroverlast in Limburg in 2021 blijft bescherming tegen hoogwater hoog op de agenda staan. Ook de gevolgen van klimaatverandering – en hoe we hier het best mee om kunnen gaan – worden een steeds belangrijker thema. Zo is de organisatie de afgelopen jaren onder andere bezig geweest met het programma Ruimte voor de rivieren.
Naast bescherming tegen water spelen vraagstukken rondom leefbaarheid en duurzaamheid een belangrijke rol. Zo heeft Rijkswaterstaat als doel om in 2030 klimaatneutraal te zijn én circulair te werken.
Jubileumceremonie
Bij de jublileumviering op 24 mei in Fort Lent in Nijmegen zal Koning Willem Alexander aanwezig zijn. Hij wordt onder andere ontvangen door directeur-generaal Michèle Blom van Rijkswaterstaat, minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat en Jan Hendrik Dronkers, secretaris-generaal van Infrastructuur en Waterstaat. De ceremonie staat in het teken van klimaatadaptatie.
De Koning lanceert tijdens de viering een spel om middelbare scholieren bewust te maken van de uitdagingen rondom klimaatverandering. Ter ere van het jubileum presenteert Rijkswaterstaat een onderzoeksprogramma dat een impuls geeft aan de kennis over klimaatadaptatie in Nederland en de uitvoering ervan. Daarnaast bezoekt de Koning een kennismarkt over de uitdagingen rondom klimaatadaptatie en een expositie over Rijkswaterstaat in verleden, heden en toekomst.
Meer weten?
Meer weten over de geschiedenis van Rijkswaterstaat? Hier vind je alles over de historie van deze organisatie. Voor meer informatie over het jubileumjaar, bijzondere verhalen en podcasts kun je een kijkje nemen op deze pagina. De speciale jubilieumvideo vind je hier.