Tijdens het droogteseizoen, van april tot oktober, is door de start van het groeiseizoen en de stijgende temperaturen de kans op watertekort aanwezig. Denk maar aan de extreem droge zomers van 2018 en 2019. Daarom monitoren de waterbeheerders, hoogheemraadschappen, waterschappen en drinkwaterbedrijven de situatie met het oog op eventuele problemen met droogte, watertekort en -kwaliteit. In de provincie Zuid-Holland zijn dit specifiek het Hoogheemraadschap van Delfland, het Hoogheemraadschap van Rijnland, het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden, het waterschap Hollandse Delta, het waterschap Rivierenland, het waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Rijkswaterstaat en de drinkwaterbedrijven Dunea, Evides en Oasen.
Drinkwater
Dunea, Oasen en Evides Waterbedrijf zorgen voor voldoende drinkwater. Alle drinkwaterbedrijven in Nederland zijn voorbereid op warme dagen en droogte. Ze houden het waterverbruik in de gaten en zorgen dat er voldoende kraanwater beschikbaar is. Dit doen zij bijvoorbeeld door genoeg water op te pompen en te zuiveren. En door waterreservoirs maximaal te vullen voor voldoende voorraad.
Het kan zijn dat een waterbedrijf kiest voor een tijdelijke waterdrukverlaging. Dit zorgt ervoor dat er een minder krachtige waterstraal uit de kraan komt. Hierdoor kan het waterbedrijf de druk op het leidingnet verlagen, terwijl alle klanten nog wel over voldoende kraanwater beschikken. Ga naar de pagina van Dunea, Oasen of Evides Waterbedrijf voor de actuele stand van zaken.
Voldoende en schoon water
Ook in ons 'natte' Nederland komt droogte voor. Dit kan zorgen voor verschillende problemen. Rijkswaterstaat en de waterschappen houden de waterstanden daarom het hele jaar door nauwlettend in de gaten en treffen waar nodig maatregelen. Omdat zoetwater schaarser wordt, moet er bewust mee worden omgegaan.
De aanvoer van water is niet oneindig. Daarom geven de waterschappen per gebied aan of en hoe lang, het mogelijk is om zoetwater aan te voeren. Dit noemen ze wel de "waterbeschikbaarheid".
Zwemwater
Waterschappen zorgen voor schoon water en monitoren de kwaliteit. Deze gegevens gaan naar de provincies. Op basis van deze gegevens en de informatie van Rijkswaterstaat informeren de provincies het Nederlandse publiek over de veiligheid en hygiënerisico’s van het zwemwater. Op officiële zwemlocaties kunnen zwemmers ervan uitgaan dat hun veiligheid en hygiëne is gegarandeerd, en dat als er afwijkingen zijn ze hierover geïnformeerd worden. Informatie staat op borden bij de zwemplekken. Voor actuele info zie: www.zwemwater.nl of download de zwemwaterapp van de waterschappen, provincies en Rijkswaterstaat via de website van zwemwater.nl.
Beregeningsverboden
Het waterschap is verantwoordelijk voor het afkondigen van een zogeheten sproeiverbod bij een drastisch watertekort voor het beregenen van gewassen. Actuele informatie hierover vind je op:
De waterschappen in Zuid-Holland zijn de belangrijkste beheerders van grond- en oppervlaktewater en houden daarbij rekening met uiteenlopende belangen. Van veiligheid, milieu, landschap, landbouw, stedenbouw tot natuur en recreatie. Het mag niet te nat, maar ook niet te droog zijn. Voor de bedrijfsvoering in de agrarische sector is het onttrekken van grond- en oppervlaktewater in periodes van droogte uiterst belangrijk. Actuele informatie hierover vind je op:
Gemeenten, waterbedrijven en waterschappen hebben een belangrijke rol in het voorkomen van wateroverlast en droogte, maar kunnen dit niet alleen. Klik hier voor meer informatie over wat je zelf kunt doen om water te besparen.
Video: Dordrecht, stad in het water
Sam Wytema woont in het oude centrum van Dordrecht en is gewend dat het water af en toe in de stad staat. Zijn huis is erop ingericht. Toch blijft het spannend.
VOICE-OVER: De binnenstad van Dordrecht stond begin 2012 onder water.
Niet voor de eerste keer, en ongetwijfeld ook niet voor de laatste keer.
Dordrecht is goed beschermd, maar blijft kwetsbaar.
Werken aan ons water is nooit klaar.
Goed voorbereid zijn is het halve werk.
RUSTIGE MUZIEK
SAM WYTEMA: We waren al vroeg gewaarschuwd door de gemeente en door de weersverwachtingen dat het hoogwater zou worden. Althans, hoger water dan we al gewend waren.
We zijn toen met mensen uit de buurt zandzakken gaan halen hebben we ook voor ons huis neergelegd.
Er was een enorme, harde wind, de gevreesde noordwestenwind.
Die was er al dagen, waardoor dus het water echt hoog zou komen.
(Een bootje vaart langs huizen die aan een rivier staan.)
We hebben hier een natte kelder in dit huis.
De rivier kan daar binnenstromen.
En op die dag en die nacht stond het zo hoog dat er ook door een groot scheepsluik water naar binnen siepelde in onze kelder.
Ja, dit soort scheepsluik is dan het luik tussen de droge kelder, waar wij nu staan en de natte kelder, waar de rivier naar binnen kan komen.
Dit luik was dus niet in staat om het water helemaal tegen te houden.
En op 5 januari is het ongeveer op dit niveau gekomen.
En toen het hoogwater was, bleek toen we hier beneden kwamen toch dat er al wat water in de kelder stond en we zijn toen het water gaan hozen.
(Takken waaien heen en weer. Zonlicht valt op het water.)
Voor de Deltawerken kwam het water veel hoger.
Het hoogst was in 1953.
En dat is toen ook zeker een halve meter in onze woonkamer gekomen.
Dat was echt bijzonder hoog.
In die tijd kwam het water veel hoger en dus ook veel vaker hoger.
(Een bordje met: Nieuwe Haven. In een haven liggen boten.)
VREDIGE MUZIEK
Dat het hier af en toe nat wordt en wat hoogwater wordt, dat is nu eenmaal zo.
Dat zou geen reden zijn voor ons om te verhuizen, absoluut niet.
In Dordrecht woont men heel graag dicht bij de rivier en men neemt het risico van wat hoogwater van tijd tot tijd dat neemt men graag mee.
(Aan een buitenmuur hangt een schilderij met schepen erop. Boven het water verschijnt de beeldtekst: Ons Water in Zuid-Holland.)
DE VREDIGE MUZIEK SPEELT VERDER EN EBT DAN WEG
Bescherming tegen overstromingen en wateroverlast
In Nederland leeft ruim de helft van de bevolking onder zeeniveau. Een overstroming ligt dus altijd op de loer. Vooral omdat ook de zeespiegel stijgt, de bodem daalt en het weer steeds extremer wordt, waardoor er meer buien en heftigere stormen voorkomen. Daarom monitoren de waterbeheerders van Rijkswaterstaat, de waterschappen en drinkwaterbedrijven de situatie met het oog op wateroverlast en overstromingen. Het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN) werkt onder andere samen met het KNMI en waarschuwt wanneer de situatie met storm en buien dusdanig heftig wordt dat maatregelen noodzakelijk zijn. Rijkswaterstaat, waterschappen, gemeenten en veiligheidsregio’s nemen vervolgens allemaal de nodige acties.
Overstromingen of wateroverlast blijven voor ons land dus altijd een gevaar. Er kunnen extreme regenbuien vallen met wateroverlast tot gevolg. Ook hoogwater op de rivieren kan leiden tot overstromingen. Om schade te beperken zijn waterbeheerder 24/7 bezig met het beschermen van onze kwetsbare delta. Maar wat kun je zelf doen om droge voeten te houden?
Hieronder vind je een overzicht van wie er verantwoordelijk is voor welk deel van de waterveiligheid in de provincie, wat je zelf kunt doen om wateroverlast te voorkomen en wie of wat jou kan helpen ten tijde van wateroverlast of een overstroming.
Wie doet wat
Als beheerder van de grote rivieren, meren, Noordzee en Waddenzee, houdt Rijkswaterstaat het waterpeil continu in de gaten. Ook geven ze waterstandsverwachtingen af. Met dijken, dammen en andere waterkeringen beschermen ze ons land zo goed mogelijk tegen overstromingen. Bij hoge rivierstanden spuien sluizen zoals in de Haringvlietdam overtollig water naar zee. En bij stormachtig weer en hoge waterstanden langs de kust kunnen we stormvloedkeringen zoals de Oosterscheldekering sluiten. Ook hebben ze samen met waterschappen, provincies en gemeenten de grote rivieren meer ruimte gegeven. Onder meer door uiterwaarden te verdiepen en extra geulen aan te leggen.
De provincie is verantwoordelijk voor de vertaling van het nationale waterbeleid naar regionale maatregelen. Voor het regionale watersysteem (al het water buiten de grote rivieren, grote meren, de Noord- en Waddenzee) bepalen de provincies het beleid en de doelstellingen, bijvoorbeeld de doelen voor het beperken van wateroverlast en overstromingen. De waterschappen geven een verdere invulling aan dit beleid en voeren de maatregelen uit om de beleidsdoelen te halen. Provincies toetsen op hun beurt of deze doelen ook daadwerkelijk gehaald worden.
Waterschappen zijn verantwoordelijk voor de regionale wateren, zoals kanalen en poldervaarten. In de provincie Zuid-Holland gaat het om hoogheemraadschap van Rijnland, hoogheemraadschap van Delfland, hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard, waterschap Rivierenland en waterschap Hollandse Delta. In Nederland hebben we in totaal zo’n 17.000 kilometer aan waterkeringen die ons land leefbaar houden. Een groot deel daarvan wordt door de waterschappen beheerd. Hiervoor inspecteren ze regelmatig de keringen en wordt beoordeeld of het nodig is om onderhoud- of herstelmaatregelen te treffen. Daarnaast voeren de waterschappen samen met Rijkswaterstaat momenteel de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken uit: in het Hoogwaterbeschermingsprogramma wordt tot 2050 1.500 kilometer dijk versterkt. Ook besteden de waterschappen jaarlijks 3 miljard euro aan het klimaatbestendig maken van het watersysteem in Nederland. Dit betekent bijvoorbeeld dat er meer waterbergingsgebieden worden aangelegd om piekafvoer door hoosbuien op te kunnen vangen.
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het grondwater in stedelijk gebied. Ook zorgt de gemeente voor de afvoer van afvalwater en overtollig regenwater via de riolering. Deze afvoer is belangrijk voor de grondwaterstand en gaat wateroverlast tegen. Samen met andere overheden proberen gemeenten de steden en het landelijk gebied klimaatproof te maken door te zorgen voor meer groen en blauw in de stad en het verbeteren van de bodemkwaliteit.
De veiligheidsregio’s helpen bij het voorbereiden op risico’s, rampen en crises, zoals ernstige storm of overstromingen. Dit doen zij bijvoorbeeld door mee te denken over de aanleg van vluchtroutes in woonwijken en door gezamenlijke afspraken te maken over incidentenbestrijding. Zo staan hulpverleners 24 uur per dag, 7 dagen per week klaar om in actie te komen wanneer dat nodig is. In de provincie Zuid-Holland gaat het om Veiligheidsregio Zuid-Holland-Zuid,Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, Veiligheidsregio Hollands Midden en Veiligheidsregio Haaglanden . Wanneer jouw gebied dreigt te overstromen, adviseert de veiligheidsregio wat je moet doen. Dit advies hoor je op de regionale radio.
Op deze website kun je aan de hand van verschillende kaarten zien hoe de watersystemen in jouw omgeving zijn georganiseerd.
Wat kun je zelf doen om jezelf en je woning (preventief) te beschermen tegen wateroverlast?
Er zijn veel maatregelen die je zelf kunt nemen om wateroverlast te voorkomen. Hieronder vind je meer informatie over hoe je je woning kunt beschermen tegen wateroverlast. De eerste twee tips zijn voornamelijk gericht op wateroverlast door zware regenval, de laatste op ernstigere waterschade zoals in geval van een overstroming.
Wateroverlast door regen
Als gevolg van zware regenval of hoogwater kan er water tegen de buitenmuur komen staan. Om de muur waterdicht te maken kun je muren verven met vochtwerende verf, je muren impregneren of injecteren of waterdichte gevelbekleding aanbrengen.
Wateroverlast ontstaat niet alleen door extreme regenval maar ook door toename van de hoeveelheid bebouwing en verharding in tuinen. Het riool krijgt hierdoor grotere hoeveelheden regenwater te verwerken, die het niet altijd aankan. Daardoor kunnen straten en tuinen onder water komen te staan of kan het water vanuit het riool door afvoerputjes en wc’s je woning binnen komen. Het afkoppelen van de regenwaterafvoer van de riolering en het opvangen van het regenwater in je tuin kunnen uitkomst bieden. Je kunt regenwater bijvoorbeeld opvangen in een regenton of in infiltratiekratten. Ook kun je de tegels in je tuin vervangen door groen zoals gras, planten en bomen. Op die manier kan het regenwater op natuurlijke wijze via de bodem worden afgevoerd. Op Een groener Nederland begint in je eigen tuin vind je meer tips die je helpen jouw tuin te vergroenen.
Waterschade door overstroming
Deze schotten zorgen dat er geen water door de doorgang je woning binnen kan stromen. Zulke schotten worden ook wel overstromingsbescherming en floodbarriers genoemd. Waterkerende schotten zijn er in verschillende soorten en maten. Veel schotten worden met een kliksysteem vastgezet of zijn geheel demontabel. Je plaatst deze schotten vóór er wateroverlast ontstaat.
Een zelfopdrijvend waterkerend schot sluit doorgangen zoals deuren af en voorkomt het binnenstromen van water. Een zelfopdrijvend schot vormt een vast onderdeel bij je huis. Een zelfopdrijvend schot hoef je niet handmatig te plaatsen. Het komt automatisch omhoog wanneer het in aanraking komt met toestromend water. Zo voorkom je wateroverlast óók wanneer je niet thuis bent.
Een zandzakkenmuur is een tijdelijke waterkering van zandzakken, die wordt gebouwd met zakken die gevuld zijn met zand. Het is een snelle en effectieve oplossing tegen wateroverlast. Reguliere zandzakken, zoals van jute, gebruik je eenmalig. Zandzakken van synthetisch materiaal zoals polypropyleen en polyacryl kun je meerdere keren gebruiken. Je kunt ze gevuld kopen of zelf vullen.
Wil je meer weten over de verzekerbaarheid van overstromingen, wateroverlast of extreem weer? Neem dan eens een kijkje op deze pagina van het Verbond van verzekeraars.
Wat kun je zelf doen om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op een overstroming?
Bij een acute dreiging is het belangrijk dat je weet wat je moet doen. Lees op Overstroom ik? meer over hoe je je kan voorbereiden op een overstroming.
Allereerst is het dus belangrijk om te kijken of jouw woning op een plek staat waar een overstromingsrisico is. Op de website Overstroom ik? kun je aan de hand van jouw postcode achterhalen hoe hoog het water bij jou kan stijgen. Kijk op de droge verdiepingen kaart of jouw woning een verdieping die droog blijft in het geval van een overstroming. Is er bij jou geen droge verdieping, kijk dan of er ergens een droge verdieping in de buurt is bij buren, familie of vrienden waar jij naar toe kunt.
Ondanks de maatregelen die je hebt getroffen om jouw woning zo goed mogelijk tegen het water te beschermen kan het zo zijn dat er toch een overstroming of wateroverlast ontstaat. Voordat dit gebeurt is het goed om van te voren al verschillende maatregelen te nemen. Een van de dingen die vooraf kunt regelen is het maken van een noodpakket. Voorwerpen die in zo’n pakket niet mogen ontbreken zijn een AM/FM-radio en een EHBO-verbandtrommel. Hier vind je wat er verder in zo’n noodpakket moet zitten.
Ook is het goed om een voorraad aan houdbaar voedsel en water in huis te hebben. Denk hierbij aan ongeveer 3 liter flessenwater per persoon per dag (2 liter voor consumptie, 1 liter voor voedselbereiding). Controleer zo nu en dan de inhoud van je noodpakket, kijk bijvoorbeeld elk half jaar of jouw voorraad nog voldoet aan je wensen en of alle producten nog houdbaar zijn. Hier vind je meer informatie over noodvoorraden voor tijdens een overstroming.
Wat moet je doen tijdens een overstroming?
Ondanks alle maatregelen die verschillende overheden, organisaties en jijzelf hebben getroffen, kan een overstroming toch voorkomen. Wanneer jouw gebied dreigt te overstromen, adviseert de veiligheidsregio wat je moet doen. De veiligheidsregio kan een NL-Alert-bericht versturen naar je mobiele telefoon. Zorg ervoor dat je telefoon zo staat ingesteld, dat je deze berichten ontvangt. Lees hoe je dat kunt doen op NL-Alert.nl. Daarnaast zal je via de regionale omroep de meest actuele informatie ontvangen. In provincie Zuid-Holland is dat RTV Rijnmond (FM 93,4).
Een door de overheid georganiseerde evacuatie is niet altijd mogelijk. Er bestaat altijd een kans dat de overheid en de bewoners verrast worden door het water. In dat geval is ieder op zichzelf aangewezen en moet je dus zelf evacueren. Er zijn twee manieren: verticaal evacueren en horizontaal evacueren. Verticaal evacueren betekent dat je blijft en een hoge plek opzoekt. Je kunt bijvoorbeeld naar de bovenverdieping of het dak van je huis gaan. Naast verticaal evacueren kun je er natuurlijk ook voor kiezen om snel je spullen te pakken en weg te gaan. Dit laatste heet horizontaal evacueren.
Wat is nu het beste? Horizontaal of verticaal evacueren? Dat hangt helemaal van de situatie af. Je moet in deze situatie rekening houden met hoe snel het water komt, en of bijvoorbeeld de wegen nog watervrij zijn. Ook is het bij het nemen van deze beslissing belangrijk hoe hoog het water gaat komen en of er gebouwen met overstromingsvrije verdiepingen in de buurt zijn.
Je kunt er tijdens een overstroming dus voor kiezen om thuis te blijven of te vertrekken. Meer informatie over welke keuze voor jou het beste is vind je op overstroming.nl en op de crisispagina van de Rijksoverheid. Op beide websites vind je een handig overzicht van wat je moet doen en wat je nodig hebt bij elke keuze. In beide gevallen is het goed om een noodpakket mee te nemen met daarin de belangrijkste spullen. Hier vind je wat er in zo’n noodpakket moet zitten. Tijdens een overstroming of wateroverlast in het altijd belangrijk om naar de adviezen van de veiligheidsregio’s te luisteren.
In aanloop naar een situatie met hoogwater is het goed om de websites van de waterschappen in de gaten te houden. Zij controleren de waterstanden en communiceren die vaak via de websites en hun andere kanalen. Een overzicht van deze kanalen vind je onderaan deze pagina.
Heb je door ernstige regenval last van de verhoogde grondwaterstand, of staat er bijvoorbeeld water in je kruipruimte of in je kelder? Neem dan contact op met je gemeente.
Een waterschap en/of Rijkswaterstaat signaleert een (dreigend) falen van een waterkering of een dijk. Zij nemen vervolgens de nodige maatregelen om een overstroming te voorkomen, of de gevolgen ervan te bestrijden.
De veiligheidsregio’s gaan op hun beurt samen met de provincie en gemeentes aan de slag met het nemen van maatregelen of het voorbereiden van regionale crisisbeheersing, evacuatie en het controleren van de openbare orde en veiligheid.
Na de overstroming zullen drinkwaterbedrijven hun klanten actief informeren wanneer zij veilig gebruik kunnen maken van het drinkwater, onder andere via NL-alert, de regionale rampenzender en de eigen website.
Bel 112 als elke seconde telt.
Niet alle situaties zijn (direct) levensbedreigend, maar als je toch graag de hulpdiensten wilt spreken, kun je een van de volgende nummers bellen:
Geen spoed, wel brandweer: 0900 0904
Politie 0900 – 8844
Nationaal storingsnummer gas en stroom: 0800 - 9009
