Deltaprogramma

*Muziek intro speelt* 

Logo Rijksoverheid verschijnt in beeld.
Beeldtekst: Nationaal Deltaprogramma 2023. 
We zien drie jongeren het strand opkomen. 

Beeldtekst: Klimaatverandering.
De toekomst is nu. 

*Muziek krijgt hiphopbeat*

We zien een portretshot van elk van de drie jongeren met hun naam en leeftijd in beeld.

Beeldtekst: Riemer, 16 jaar. 
Fien, 17 jaar. 
Pjotr, 11 jaar. 

Riemer: 
Het klimaat verandert, je hoort er dagelijks over in het nieuws. Juist ook slecht nieuws, het wordt steeds extremer en dan krijgen we ook nog te maken met zeespiegelstijging. 

Fien: 
Nu je dat zo met je eigen ogen ziet, begin je er ook wel over na te denken van: hoe is het over bijvoorbeeld 30 jaar? Zijn we dan nog wel veilig? En is er dan nog wel genoeg drinkwater en genoeg zoetwater? 

Pjotr staat op en loopt naar de zee.

Pjotr: 
Ik ga naar de Afsluitdijk en daar ga ik kijken wat ze doen tegen de stijgende zeespiegel. 

Fien:
Ik ga naar de Haarlemmermeer en ik ga kijken hoe ze daar omgaan met extreem weer en wateroverlast. 

Riemer: 
Ik ga naar de duinen. Daar hebben ze een grote proef met brak water, waar ze drinkwater van maken. Dat ga ik onderzoeken.

*Muziek eindigt, nieuwe muziek start* 

Beeldtekst: De Afsluitdijk.

Wop Schat – Projectmanager Afsluitdijk:
Even de auto parkeren. Zo. Vanuit de auto zagen we het IJsselmeer en hier heb je de Waddenzee. Dus de dijk scheidt de Waddenzee van het IJsselmeer. We hebben dus een nieuwe dijk over de oude dijk heen gelegd. Beneden zie je hele grote blokken, 75.000, en van deze blokken weet ik het niet, ontelbaar. 

Pjotr:
Komt dit ook onderwater te staan als dat overstroomt? 

Wop Schat: 
Bij een hele hoge waterstand op de Waddenzee komt dit dus onder water te staan. En als nou zo'n superstorm, één keer in de 10.000 jaar optreedt, dan gaat het water over de dijk heen. Dus dan lopen wij hier eigenlijk onder water bij zo'n superstorm. Het IJsselmeer, daar reden we net langs. 

Pjotr:
Als we geen Afsluitdijk hadden, wat had dat dan voor gevolgen voor Nederland? 

Wop Schat: 
Als we geen Afsluitdijk zouden hebben, dan zouden we nog steeds de Zuiderzee hebben. En dat is gewoon een zee, onvoorspelbaar, met hoog en laag water. Die Afsluitdijk heeft het afgesloten. Dus het achterland, Zwolle, waar jij vandaan komt, had dan echt problemen gehad met hoogwater. 

Pjotr: 
Doen we wel genoeg en zijn we nog op tijd? 

Wop Schat: 
We weten dat de zeespiegels rijzen, daar zijn scenario's voor, en we weten dat het klimaat steeds onvoorspelbaarder wordt. Daar hebben we deze dijk nu op ingericht. Dus voor wat we nu weten doen we genoeg en zijn we op dit moment ook nog op tijd. Maar heb jij nou ideeën wat we nog meer kunnen doen? Wat zouden we nou als Nederland nog meer kunnen doen om ons veiliger te laten zijn? 

Pjotr: 
Ja, misschien ook gewoon proberen de zeespiegelstijging ook gewoon te stoppen. Misschien zou dat... 

Wop Schat:
Snap ik. 

Pjotr: 
Dan is dit ook niet nodig. 

Wop Schat:
Eigenlijk zijn we natuurlijk een soort beschermingsmiddel aan het creëren tegen iets wat we misschien ook wel kunnen voorkomen. Dus we moeten zorgen dat de zeespiegel wat minder rijst. 

Pjotr:
Hey maar, wat kost dat nou? 

Wop Schat:
Dit totale project, maar daar zit dan ook 25 jaar onderhoud aan, kost ongeveer 2 miljard. 

Pjotr: 
Dat is een hele hoop geld. 

*Intense muziek start* 

*Onverstaanbaar* 

We zien overzichtsshots van de Afsluitdijk. 

*R&B muziek start* 

Beeldtekst: Aanleg piekberging.
Haarlemmermeer.  

Jos de Wilde – Hoogheemraadschap Rijnland: 
Fien, leuk dat je er bent. 

Fien:
Dank je wel. 

Jos de Wilde: 
Kijk eens. 

Fien: 
Dan zijn we er helemaal klaar voor. 

Jos de Wilde: 
Ja, laten we gaan. Kijk, hier zijn ze druk bezig om de de laatste laag klei aan te brengen, zodat de dijk straks goed waterdicht is. Grote machines. 

*Zware machinegeluiden* 

Jos de Wilde: 
Hou je vast. De dijk wordt straks ook nog ecologisch heel waardevol ingericht, met speciale kruiden en bloemen. 

Fien: 
Jos, vertel, wat zijn jullie hier aan het doen? 

Jos de Wilde: 
Nou Fien, we zijn hier een hele grote piekberging aan het bouwen. 

Fien:
Oké, en een piekberging, wat houdt dat in? 

Jos de Wilde: 
Dat houdt in dat wij eigenlijk een hele grote badkuip aan het aanleggen zijn, zodat als er heel veel regen valt, als het water niet meer naar zee kan worden gepompt, dat wij het tijdelijk ergens kunnen opslaan. 

Fien: 
Oké. Hoeveel water zou er dan in zo'n piekberging kunnen? 

Jos de Wilde: 
Wij kunnen hier in 24 uur 1 miljoen kuub water inlaten. Net zoveel als 400 olympische zwembaden, als je dat omrekent. 

Fien: 
Is hier veel last van regenwater? 

Jos de Wilde: 
Er is nu al veel last van regenwater, maar we kijken natuurlijk ook naar de toekomst. We zien dat het klimaat verandert en dus ook dat het weer extremer wordt en ook de regenval extremer wordt. 

Fien:
En zeespiegelstijging, heeft dat ook invloed hier op het gebied en op het water? 

Jos de Wilde: 
Ja, zeespiegelstijging speelt een rol. Want als de zeespiegel stijgt, wordt het ook steeds wat moeilijker om het water wat we hier te veel hebben, naar zee te kunnen pompen. Maar door de zeespiegelstijging komt er ook steeds meer zout eigenlijk via de ondergrond en via het water naar ons gebied toe. Dat is weer slecht voor de waterkwaliteit. 

Fien:
Wat is voor de waterschappen dan het allerbelangrijkste? 

Jos de Wilde: 
Ons motto is: droge voeten en schoon water. Droge voeten, daar ben je hier getuige van. We leggen dit soort piekbergingen aan om droge voeten te kunnen houden. Aan de andere kant is schoon water voor ons ook heel belangrijk. We werken er hard aan om de waterkwaliteit ook te verbeteren. 

Fien:
Zijn we nog op tijd met alles, met de maatregelen en het aanpakken van dingen? 

*Muziek start*

Jos de Wilde: 
Ja, ik denk dat we in ieder geval wel op tijd begonnen zijn. Het is helaas een vraag die je alleen maar achteraf echt kan beantwoorden, maar we doen er echt alles aan om ons daar goed op voor te bereiden. 

Fien:
Jos, ben jij trots op dit werk? 

Jos de Wilde:
Ja, natuurlijk. 

Fien: 
Hartstikke bedankt, Jos. Ik heb weer veel geleerd. 

*Muziek speelt* 

We zien overzichtsshots van de aanleg van de piekberging. 

We schakelen over naar overzichtsshots van Duingebied Meijendel. 

Beeldtekst: Duingebied Meijendel. 

Riemer: 
We zijn hier op een gigantisch complex. We zien hier van alles om ons heen. Zou je iets kunnen vertellen over wat we hier zien? 

Gertjan Zwolsman – Dunea: 
Dit is de productielocatie Scheveningen van Dunea. Het rivierwater wat we innemen uit de Maas of de Lek, brengen we hier naar de duinen. Daar laten we dat inzakken in de bodem en na zes weken pompen we dat weer op en dan maken we daar drinkwater van. 

Riemer: 
In de toekomst hebben we allemaal zeespiegelstijging en verzilting. Hoe bereidt Dunea zich voor om ook in de toekomst Nederlanders te voorzien van drinkwater?

Gertjan Zwolsman:
Op dit moment voorzien we 1,3 miljoen mensen van drinkwater en in 2050 zal het 1,5 miljoen mensen zijn. Dus we moeten extra drinkwater maken en om dat te kunnen doen, zoeken we naar nieuwe bronnen voor drinkwater hier in de regio. 

Riemer: 
Zou je eens kunnen vertellen over hoe we van brak water ook zoetwater kunnen maken, en dan eigenlijk ook vooral drinkwater? 

Gertjan Zwolsman:
Ja, dat brakke water zit hier op grote diepte onder de zoetwaterbel, dat brakke water pompen we op in deze proef en dat zuiveren we hier tot drinkwater. 

Riemer: 
Wat maakt deze pilot nou zo bijzonder? 

Gertjan Zwolsman:
De combinatie van brak grondwater winnen en tegelijkertijd het vergroten van je zoetwaterbel, je zoetwater-reserve in de duinen, dat is uniek. Dat vind je nergens anders op de wereld. 

Riemer: 
En kunnen we het water wat we hier zien ook al drinken? 

Gertjan Zwolsman:
Dat zou ik eigenlijk niet aanbevelen. 

Riemer: 
Waarom niet? 

Gertjan Zwolsman:
Omdat het water zo zuiver is dat alle mineralen eruit zijn. 

Riemer:
Dus het water is dan dus te schoon? 

Gertjan Zwolsman:
Ja, het is bijna zuiver water. Om dat drinkbaar te maken moeten we eerst weer mineralen eraan toevoegen. 

Riemer: 
Dus eigenlijk water zonder inhoud is het dus? 

*Gertjan lacht* 

*Riemer lacht* 

Gertjan Zwolsman:
Nu laat ik je de brakwaterput zien, waar we dus het brakke grondwater verzamelen op drie verschillende dieptes. Hoe dieper het filter, hoe zouter het water. 

Riemer: 
En kunnen we dan in de toekomst ook met bijvoorbeeld volledig zoutwater drinkwater maken? 

Gertjan Zwolsman: 
Dat kan nu eigenlijk al, maar dat kost zoveel energie dat we dat eigenlijk niet zouden moeten willen. 

Riemer: 
Nee, precies. En we hebben hier ook infiltratieplassen zei u?

Gertjan Zwolsman:
Ja, in zo'n infiltratieplas komt het rivierwater, dat zakt daarin en uiteindelijk wordt het grondwater wat we weer oppompen om drinkwater van te maken. 

*Hip-hopbeat speelt*

Pjotr: 
Ik maak me weleens zorgen over de stijging van de zeespiegel, maar nu ik zie hoe ze dat allemaal doen, denk ik wel dat het goed komt en dat we veilig zijn, maar we kunnen altijd nog duurzamer leven. 

Riemer: 
Ik denk wel dat dit soort initiatieven en ontwikkelingen die we nu hebben gaan helpen in de toekomst om uiteindelijk ons land te blijven voorzien van drinkwater. 

Fien: 
Ja, iedereen moet gewoon in actie komen. Dat is het. We moeten wat doen. We moeten niet op onze kont blijven zitten, maar we moeten gewoon, hup, actie.

*Hip-hopbeat speelt verder* 

Logo Rijksoverheid verschijnt in beeld. 

Beeldtekst: Deltaprogramma 2023. 

*Hip-hopbeat fadet uit*