Watereducatie voor het voortgezet onderwijs

Over water en klimaat is van alles te leren en te ontdekken. We vertellen je er graag over. Op de website www.watereducatie.nl vind je een overzicht van het educatieve wateraanbod. We bieden gratis lesmateriaal aan om iedereen van jongs af aan de mogelijkheden te bieden om actief bezig te zijn met water en klimaat. Het aanbod van educatie is divers en breed, voor jonge basisscholieren en wat oudere voortgezet onderwijs scholieren, maar ook voor MBO-studenten. Deze website heeft een handig zoeksysteem, waarmee je op onderwerp, klas of het soort materiaal dat je nodig hebt kunt zoeken. 

Op WaterWise ontdekken leerlingen uit de onderbouw van het voortgezet onderwijs alles over waterbeheer in Nederland. Van de gevolgen van zeespiegelstijging tot de zorg voor schoon, gezond en voldoende water. Opdrachten worden zowel online als met werkbladen gedaan.  

Waterbewuste inwoners zijn belangrijk voor de watersector én voor ons land. Alle 21 waterschappen hebben daarom een eigen educatiebeleid met bijpassende educatiematerialen. 

Omdat landelijke hoogwaterbeschermingscontext het nut en de noodzaak van een regionaal project vergroot, ontwikkelde het Hoogwaterbeschermigsprogramma aanvullend een aantal educatiematerialen. Zo vertellen ze in vier handige uitlegvideo’s over de basis van hoogwaterveiligheid.

Voor het hoger onderwijs is er het lesboek Waterkeringen, speciaal voor studenten die een hbo-opleiding civiele techniek, waterbouw­kunde of waterbeheer volgen. In het lesboek staan primaire waterkeringen centraal. Je leert over de techniek van het bouwen en versterken van waterkeringen volgens de nieuwe normen en over de processen om waterkeringen in stand te houden.

De educatiepagina van het HWBP vind je hier.

Tijdens de GeoWeek krijgen leerlingen de kans om kennis te maken met het geo-werkveld. In heel Nederland gaan leerlingen van 10 tot 15 jaar op veldwerk, bedrijfsbezoek of krijgen een gastles van een geoprofessional uit de bodem-, water-, of geo-informatiesector.

‘Zelf doen’ staat in deze week centraal. Zo kunnen leerlingen bijvoorbeeld grondboringen doen, leren ze digitale kaarten maken of ontdekken ze of onze dijken wel stevig genoeg zijn.

Voor professionals uit de bodem-, water- en geo-informatiesector is de GeoWeek een unieke kans om hun expertise en enthousiasme te delen met de jongere generatie. De Geoweek is in 2023 van 8 t/m 12 mei.

Meer dan de helft van Nederland kan overstromen als de dijken of duinen doorbreken. Daarnaast kunnen hoosbuien of langdurige regen leiden tot lokale wateroverlast. De lesmethode “Water op het schoolplein” maakt leerlingen bewust van overstromingsrisico’s en wateroverlast in de eigen omgeving.

Er zijn aparte modules over overstromingen en wateroverlast. Het bijzondere aan de methode is de regionale en lokale insteek. De oorzaak, verloop en gevolgen van overstromingen en wateroverlast verschillen namelijk sterk van gebied tot gebied. En de oplossingsrichtingen ook. In beide lesmodules spelen digitale kaarten een grote rol.

Het lesmateriaal is ontwikkeld door KNAG en Universiteit Utrecht (Tim Favier) en Hogeschool van Amsterdam (Adwin Bosschaart), in opdracht van 13 waterschappen.  

De Amsterdamse WaterkwartetQuiz is een uniek educatief kaartspel over actuele waterthema’s. Op speelse wijze komen dertien hoofdthema's, met elk vier subthema’s, aan de orde: Rivieren, Waterwerken, Kademuren, Waterstand, Zout & zoet, Grachtenleven, Vogels, Exoten (dieren), Drinkwater, Afvalwater, Eetbaar, Scheepvaart en Schipbreuk Batavia.

Voor wie?
De Amsterdamse WaterkwartetQuiz is bedoeld voor álle Amsterdammers en iedereen met belangstelling voor Amsterdam, vanaf de leeftijd van ca. 14 jaar. Ook is het waterkwartet geschikt voor gebruik in het voortgezet onderwijs, binnen de zaakvakken geschiedenis, aardrijkskunde en biologie, of vakoverstijgend, en voor plusgroepen in het basisonderwijs.

Het spel wordt gespeeld volgens de regels van een regulier kwartetspel, met dit verschil dat er óók een vraag (WAAR of NIET WAAR) beantwoord moet worden.

De Inspiratiekaarten klimaatadaptatie voor docenten in het voortgezet onderwijs kunnen gebruikt worden voor verschillende vakken. Docenten op de middelbare school voor de vakken Kunst, Natuurkunde, Scheikunde , Wiskunde, Maatschappijleer, Biologie, Nederlands/Engels en Aardrijkskunde kunnen dit materiaal direct in de les gebruiken.

De inspiratiekaarten gaan over 4 subthema’s: droogte, hitte, wateroverlast en overstromingen. Deze kaarten zijn compact en direct toepasbaar en bevatten actuele wetenschappelijke bronnen en handige websitelinks met inspiratie.  

Je vindt de inspiratiekaarten hier.

Extreme buien, hitte en droogte komen door klimaatverandering steeds vaker voor. Deze klimaateffecten zorgen op allerlei niveaus voor schade. De Klimaatschadeschatter geeft een inschatting van verwachte schadekosten als er niets aan klimaatadaptatie zou gebeuren.

De Klimaatschadeschatter is een tool die inschat hoeveel schade wateroverlast, hitte en droogte in Nederland zullen veroorzaken in de periode 2018 tot 2050. De tool geeft per inwoner van een gemeente een schatting voor verschillende schades, zoals extra ziekenhuisopnames door hitte,  schade aan panden door wateroverlast en droogteschade in de landbouw. Daarnaast presenteert de tool hoeveel euro’s overstromingsschade je kunt voorkomen door nieuwe wijken bijvoorbeeld 1 meter verhoogd te bouwen. Handig om leerlingen een inschatting te laten maken van de schadekosten door klimaatverandering, bijvoorbeeld voor een les economie. 

Wil je leerlingen bewust maken van de gevolgen van klimaatverandering voor een bepaalde sector of een specifiek werkveld? Dan is de NAS-adaptatietool een leuke tool om te gebruiken. Met deze tool kun je bollenschema’s maken die laten zien wat de gevolgen zijn van de toenemende hitte, droogte, wateroverlast en zeespiegelstijging voor verschillende sectoren. 

De website overstroomik.nl laat de gevolgen zien van grote overstromingen door een doorbraak van de waterkeringen (bijvoorbeeld dijken, duinen en sluizen) langs de zee en de grote rivieren, de kleinere boezemwateren en meren. Ook zijn overstromingen van buitendijkse gebieden meegenomen. De site geeft de maximale waterhoogte na een doorbraak van de primaire en regionale waterkeringen (dijken). Ook geeft de website informatie over wat je dan kunt doen. Is vertrekken een optie of is het verstandiger om juist te blijven?

Overstroom ik? is een initiatief van Rijkswaterstaat en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in samenwerking met het Ministerie van Justitie en Veiligheid, de Veiligheidsregio’s, de Waterschappen en het Deltaprogramma

De kaartviewer van het KNMI is een handige tool om bijvoorbeeld in een les aardrijkskunde te gebruiken. Deze kaartviewer laat je kaarten, grafieken en tabellen zien voor het klimaat in Nederland.

Ook op de website van ArcGIS StoryMaps vind je kaarten over klimaatverandering en -adaptatie. De kaarten op deze website zijn in het Engels.

Een andere interessante website is de Atlas Leefomgeving. Hier staan net als in de Klimaateffectatlas kaarten die gaan over klimaatverandering en de gevolgen daarvan op de leefomgeving. Maar je vindt er ook allerlei andere kaarten, zoals kaarten over prettig wonen, luchtkwaliteit en geluid in de omgeving. Een leuke mogelijkheid op Atlas Leefomgeving is Check je plek: daarmee kun je door je adres in te vullen in één oogopslag zien hoe je eigen leefomgeving scoort.